Dagboek Raphaël
Waterschoot
1914
Wist je datjes gesprokkeld op het net!
Jules (of
Julius) Persyn link
(Wachtebeke, 20 april 1878 - Broechem, 10 oktober 1933), is een Vlaamse schrijver en literatuurcriticus die vooral bekendstaat voor zijn essays en schrijversbiografieën.
Broêrs:
Het samentrekkingsteken: duidt aan, dat twee lettergrepen samengetrokken
en tot ééne lettergeep gemaakt zijn: bv gebeên voor gebeden, blaân voor
bladen, waarheên voor waarheden schaûw voor schaduwen en dus broêrs voor
broeders.
Dendermonde
Dendermonde werd één van die Europese steden die in de zomer van 1914 geconfronteerd werden met de ongemeen harde realiteit van de oorlog. In september en oktober 1914 was de stad en regio een twee maanden lang het toneel van verwoede gevechten tussen Belgische en Duitse troepen. De ooit zo gunstige ligging aan de samenvloeiing van Schelde en Dender tussen Gent, Antwerpen en Brussel zou de stad in het najaar van 1914 bijna fataal worden. Dendermonde was één van de sleutels tot de algemene omsingeling van de vesting Antwerpen waar Albert I nagenoeg het volledige Belgische leger had teruggetrokken. Dit was de strategen uit beide kampen niet ontgaan. Wanneer de kanonnen in Dendermonde zwegen en het strijdtoneel zich verder naar het Westen verplaatste maakte de verwoeste stad zich op voor vier jaar van bezetting, armoede en honger en vele daaropvolgende jaren van moeizaam herstel en wederopbouw. De gevluchte inwoners keerden terug naar een tot puin herleidde stad. Niet alleen de beschietingen en gevechten tussen beide legers om haar strategische ligging maar vooral de systematische brandstichting en terreur door de bezetter plaatste Dendermonde in het illustere rijtje van de Belgische Martelaarsteden.
Leuven
link
Op 4 augustus vielen de Duitsers België binnen. De twintigste was Leuven al bezet. De bezetting was rustig verlopen. Althans, zo leek het. Op 25 augustus ging het bericht rond dat er Engelse en Belgische soldaten onderweg zouden zijn. Dan worden op een bepaald moment - volgens Duitse soldaten - vuurpijlen afgeschoten. Meteen daarna zou er vanuit enkele huizen geschoten zijn op de Duitse troepen, zelfs vanuit hotels waar er Duitsers logeerden. De soldaten drongen die huizen binnen, schoten iedereen neer die ze gewapend vonden en staken hun huizen in brand. De onrust duurde enkele dagen, totdat de inwoners uit Leuven moesten vertrekken, waarna op 29 augustus de stad in brand werd gestoken. Grote delen rond het station en in het centrum werden in de as gelegd. Alleen het stadhuis werd beschermd. Door toedoen van Professor Lodewijk Scharpé kon de buurt van het Groot begijnhof gevrijwaard blijven van zinloze vernieling. Het resultaat van de brandstichting was bedroevend: 1081 huizen werden helemaal vernield, 209 burgers kwamen om, waaronder eenentwintig vrouwen, zes geestelijken, elf kinderen (waaronder één van zes maanden) en drie
tachtigjarigen.
De Sint-Pieterskerk verloor haar dak, de kunstwerken binnen vielen ook ten prooi aan de vlammen. Een van de ergste vernielingen was zeker die van de universiteitsbibliotheek. Naar schatting 1000 handschriften, 800 incunabelen en 300.000 boeken, verzameld doorheen de 500-jarige geschiedenis van de universiteit, gingen verloren. Deze daad leverde de Duitsers de naam van respectloze 'barbaren' op, en veroorzaakte over de gehele wereld een schok van ongeloof en woede
Kemzeke
link
Een dorp in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen en een deelgemeente van de gemeente Stekene. Tot de gemeentefusie van 1976 was Kemzeke een zelfstandige gemeente, die een lange smalle strook vormde van de Nederlandse grens tot de huidige gemeentegrens van
Sint-Niklaas, Sint-Gillis, Stekene, De Klinge, Sint-Pauwels en Sinaai.
Wachtebeke
link
Een plaats en gemeente in de Belgische provincie Oost-Vlaanderen. De gemeente telt ongeveer 7500 inwoners, die Wachtebekenaar worden genoemd. Wachtebeke is gelegen aan de E34 Antwerpen -
Knokke-Heist. De gemeente wordt doorsneden door de Moervaart. De zuidgrens wordt gevormd door de
Zuidlede; in het dorp loopt de Langelede
Familie Otto
De Mentock link
Adolphe Aloïs Marie Ghislain Otto de Mentock was de zoon van Charles Otto de Mentock (1789-1874), rechter bij de rechtbank van eerste aanleg in Brussel en van Adèle Powis de ten Bossche (1803-1878). Zijn grootvader Jean-Fernand heette gewoon Otto en zijn vrouw Pauline de Moor de
Mentock. Hij maakte er een gewoonte van zich Otto de Mentock te noemen, hetgeen in de volgende generatie de officiële familienaam werd.
Adolphe trouwde in 1857 met burggravin Valérie de Nieulant et de Pottelsberghe (Brugge 1823-1884). Ze kregen drie zoons. De oudste zoon, Henri trouwde met
ee dochter van burgemeester Henri de Serret. De familie Otto de Mentock behoorde niet tot de adel maar tot wat men de hogere burgerij kon noemen. Tegen het einde van zijn leven verkreeg Adolphe Otto de Mentock op 6 mei 1903 een erfelijke adelconcessie.
Moervaart
Is een zeer oud kanaal in het noorden van de Belgische provincie
Oost-Vlaanderen, het is 22,4 km lang en verbindt het Kanaal van Gent naar Terneuzen en de
Durme.
Het kanaal heeft vandaag nog weinig economische betekenis en wordt enkel door de pleziervaart
gebruikt door de gemeenten Wachtebeke, Moerbeke-Waas en Lokeren.
St
Nikolaas de inval der Duitsers link
Diezelfde dag, 10 oktober, kort na de middag kwamen de Duitsers, op
parademarsch, met muziek aan 't hoofd, langs de Nieuwstraat de stad binnen.
Zij waren ten getalle van 7.000 onder bevel van generaal von Meyer en
behoorden tot de 71ste en 72ste regimenten Pruisische Landwehr. Terzelver
tijd onvluchtten langs de Statiestraat en Drie Koningenstraat de laatste
hier gebleven Chasseurs en cyclisten van ons leger in de richting van
Holland.
Slag
van Melle link
Melle was geen grote veldslag maar ze was wel een overwinning ,
vertelden de manschappen .die daar hun vuurdoop kregen ,
ze kwamen meestal uit Bretagne gingen verder zich terugtrekken door Gent .....
(met de moed in de schoenen ,voor de bevolking aan wie men
De waarheid niet durfde te vertellen ,men zegde hun dat ze op rust gingen en afgelost waren)
Uittreksel
Un Régiment Belge en Campagne (commandant Willy Breton)
Wat staat er in dat boekje: Enfin apres vingt heures de marche, ayant
parcouru d'une traite plus de 50 kilomètres , le 2 chasseurs un peu avant
minuit atteint Assenede, terme de l'étape épouventable. On y laissera
heureusement au repos pendant toute la journée du 9 oktobre, et le
lendemain, aux premieres lueurs du jour blafard, le régiment s'embarquera
à la petite gare de Assende entassé dans les wagons qui par Eecloo et
Bruges, conduiront nos chasseurs a Thourout
De La potterie de Pottelsbergh
Antoine de Pottelsberghe, heer van Boulanchy, ontving in 1686 de titel van baron. Rond deze tijd verwierf de familie van Pottelsberghe o.a. de heerlijkheid la Potterie te
Waasten. Vanaf de Hollandse periode werd "de la Potterie" aan de naam toegevoegd. In dezelfde periode werden de van Pottelsberghe's in de Ridderschap van Oost-Vlaanderen opgenomen. In 1886 werd de toevoeging van de naam "de la
Potterie" officieel erkend. Rond dezelfde tijd werd ook de titel van baron bevestigd.
Taube
link
link
Een van de bekendste vliegtuigen uit het begin van de Eerste Wereldoorlog was de
Taube, een licht toestel dat voornamelijk voor verkenningsvluchten werd gebruikt. Het werd voor en tijdens de oorlog ook meermalen boven ons land gesignaleerd. Als gevechtstoestel bleek het al spoedig veel te kwetsbaar, onder meer omdat het niet harder dan zo’n 90 km per uur kon vliegen. Het toestel, dat oorspronkelijk ontworpen was door de Oosterijker Ingnaz
Etrich, werd in licentie gebouwd door de Edmund Rumpler Flugzeugbau in
Johannisthal. Het werd bekend onder de naam Etrich-Rumpler-Taube.
De
Belgische frank in 1900
De Belgische frank had van 1865 tot 1914 dezelfde koers als de
Franse en Zwitserse frank, de Italiaanse lire en de Griekse drachme. De vijf
landen waren verenigd in de Latijnse Muntunie (officieel ontbonden in 1926).
Deze Unie was een overeenkomst tussen België, Frankrijk, Griekenland, Italië
en Zwitserland om hun munten te slaan op een exact gelijke muntvoet. De
grotere zilverstukken en de gouden munten van de verschillende landen hadden
weliswaar een verschillend uiterlijk, maar ze hadden voortaan één en
dezelfde waarde. Bron: Nationale Bank van België, 2012: 1830-1914: munten
en biljetten van een jonge natie.
Wisselkoersen
1900
1 gulden = 2 frank = 0,08 pond sterling
= 0,60 Duitse Reichsmark = 0,40 US dollar.
1 frank = 0,50 gulden = 0,04 pond sterling = 0,30 Duitse Reichsmark = $
0,20 [in 1890 lagen deze
koersen gelijk].
Wat
was het geld van 1900 anno 2011 waard?
1) 1000
frank (1900) =
5.932,27 euro (2011)
Bron: Centraal Bureau voor Statistiek: Prijzen toen en nu. http://www.cbs.nl/nl-NL/menu/themas/prijzen/cijfers/extra/prijzen-toen-nu.htm
2) http://statbel.fgov.be/indicators/cpi/home_nl.asp#4
en via een Excel-file (“Consumptieprijzen vanaf 1920”) die op deze
pagina staat. Download de file, en de waarde van de munt (frank en euro) kan
maand na maand worden gevolgd vanaf 1920 (met basisjaar 1914).Hieruit weet
je dat het indexcijfer van consumptieprijzen 20.852 punten bedroeg in 2008
(eerste acht maanden van dat jaar), met als basis 100 punten in 1914. Dat
betekent dat de gemiddelde prijzen in België vandaag 208 keer hoger liggen
dan in 1914. Concreet wil dit zeggen dat een product of dienst (en loon)
van
1 frank in 1914, vandaag 208 keer duurder is. Dus, een bedrag van 32 frank
in 1914, is in onze huidige munt 6.650 frank (32 frank : 100 x 20852), of
166 euro.
De praktijk, nu, met eerst een smakelijk voorbeeld. Een
diner in een Brussels luxerestaurant in 1890 kostte 5 frank (twee gangen,
zonder wijn of dienst). In muntwaarde van 2008 bedroeg deze prijs 1.120
frank (5 frank : 93 x 20852), of 28 euro (“93” komt uit Tabel 1 en
“20852” komt uit de Excel-file van Statbel).
Paarden- en akkerknecht in Duitsland, fl,- 22 tot fl 28,- p/m; per
jaar: fl 264 - fl 336
Melkknecht in Duitsland, fl,- 24 tot fl 80,- p/m; per jaar: fl 288 -
fl 960,-
Dienstmeid in Duitsland, fl, 12,50 tot fl. 16,50 p/m; per jaar fl 150,- tot
fl 198,- incl. kost en inwoning (in adv. Nieuwsblad van het Noorden)
Een 'bedaarde dienstmeid in klein gezin', fl 60,- per jaar.
Buffetjuffrouw/hulp in huishouding, fl 125 per jaar.
Vroedvrouw gemeente Leek, standplaats Tolbert. Jaarwedde fl 250,-
2de opzichter/tekenaar bij bouwproject, fl 60,- p/m; fl 720,- per jaar.
In 1890 verdiende een HBS-leraar c. fl 2800,- p/j. In 1900 zal dat bedrag -
gezien andere lonen en prijzen - niet significant hoger geweest zijn.
August Waterschoot
Stadsarchitect (uit brochure open monumentendag 2012) Ten westen van de aloude baan naar Antwerpen ontstond in de jaren 1920 de
Koningin Elisabethwijk. Stadsarchitect August Waterschoot ontwierp er een symmetrisch stratenpatroon rond twee centrale groene pleinen: het Koningin
Elisabethplein en het Prins Leopoldplein. De wijk groeide uit tot een fraai schouwtoneel van de bouwkunst uit het interbellum, de periode van de art deco en
de Nieuwe Zakelijkheid. Zowat alle toenmalige Sint-Niklase architecten met enige
naam lieten er hun sporen na: August Waterschoot en diens zonen Leander en Raphaël,
August D’Hooge, Hilaire De Boom en Robert Hebb. De Elisabethwijk groeide en
bloeide rond de textielindustrie, die honderden arbeiders aantrok.
Aartsengel Raphael (naamheilige Raphaël
bron www.heiligen.net)
Feest 29 september (tezamen met de andere aartsengelen) & 24 oktober.
De aartsengel Raphaël komt voor in het apocriefe bijbelboek Henoch (09,01 vv.). Daar wordt verteld hoe hij tezamen met
Michaël, Gabriël en Uriël de nood van de aardbewoners onder Gods aandacht brengt. Deze zendt hen vervolgens uit om de veroorzakers van alle ellende, de opstandige en gevallen engelen, onschadelijk te maken.
Mendonk :
Heilige Bavo , Hij wordt aangeroepen bij reuma en andere lichamelijke kwalen, ook kinkhoest.
Bij zijn uitvaart gebeurde al gelijk een wonder. En al lange tijd door de duivel bezeten vrouw raakte zijn lijk aan en werd onmiddellijk genezen.
In de kerk van Mendonk, die gebouwd is op de plaats waar hij lang als kluizenaar verbleef, bevindt zich de penitentensteen of St. Bavo’s boetesteen die hij als hoofdkussen gebruikte.
Verderop staat de St. Baafskapel die gebouwd zou zijn op de spelonk die enige maanden tot zijn verblijfplaats had gediend.
In 680 (volgens andere bronnen in 1010) wordt Bavo heilig verklaard.
De abdij Ganda, op de samenvoeging van de Leie en de Schelde (Gent), waar hij werd begraven, werd naar hem omgedoopt in Sint
Baafsabdij.
Plata:
Soldatentaal voor het woord 'cornedbeef'
Bij de Engelse was dat 'bully beef', in Hollandse boeken
vaak met 'bollebief'
Du singe zeiden de Walen de poilus achterna .
Conserven met ingelegd vlees meestal uit de vreemde zoals
Amerika . Apenvlees . Ook soms plata genoemd naar de vlakten
in Zuid Amerika waar de runderen graasden die in de blikken
tercht kwamen.
Verordeningen die niet ter sprake komen in het dagboek. De afbeeldingen zijn terug te vinden op de site van het KOKW of WAASERFGOED of beide
19140000 Aankondiging staat van beleg
19140000 Buitenlandse betalingen verboden
19140000 Hulp soldaten
19140807 Staat van beleg
19140809 Verbod bezit telegraaf
19140810 Gebruik autos
19140829 Bericht burgemeester
19141003 Aanvaarding dmark
19141007 Oproeping weerplichtigen
19141104 Verbod dagbladen
19141112 Innen belastingen
19140000 Belastingsregeling en
patentrecht
19140000 Vijand Helpen vijand
19140112 Belastingsregeling
19141100
L'Angleterre et la Belgique